google-site-verification=INyWX4YITZAOUjfNBAJ8XpugnZwFjHbMwSrLWY3v6kk Ncert Class 10 history chapter 1 questions and answers in hindi - KABIR CLASSES 58 -->
Ncert Class 10 history chapter 1 questions and answers in hindi

Ncert Class 10 history chapter 1 questions and answers in hindi

 Ncert Class 10 history chapter 1 questions and answers in hindi 



рдЗрд╕ рдк्рд░рд╢्рдиों рдХो рд╡ीрдбिрдпो рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╕рдордЭрдиे рдХे рд▓िрдП рдКрдкрд░ рдХ्рд▓िрдХ рдХрд░ें рдмрдЯрди рдкрд░ ЁЯСЖ

рдПрдирд╕ीрдИрдЖрд░рдЯी рдХрдХ्рд╖ा 10 рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдЪैрдк्рдЯрд░ 1
     рдпूрд░ोрдк рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрдж рдХा рдЙрджрдп

рдк्рд░рд╢्рди 1. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдкрд░ рдЯिрдк्рдкрдгी рд▓िрдЦें-
(рдХ) рдЬ्рдпुрд╕ेрдкे рдоेрдд्рд╕िрдиी
(рдЦ) рдХाрдЙंрдЯ рдХैрдоिрд▓ो рджे рдХाрд╡ूрд░
(рдЧ) рдпूрдиाрдиी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдпुрдж्рдз
(рдШ) рдл्рд░ैंрдХрдлрд░्рдЯ рд╕ंрд╕рдж
(рдЩ) рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрджी рд╕ंрдШрд░्рд╖ो рдоें рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХी рднूрдоिрдХा

рдЙрдд्рддрд░- (рдХ) рдЬ्рдпुрд╕ेрдкे рдоेрдд्рд╕िрдиी-
рез. рд╡рд╣ рдЗрдЯрд▓ी рдХा рдПрдХ рдпुрд╡ा рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рдеा।
реи. рд╡рд╣ рдЙрджाрд░рд╡ाрджी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрджी рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд╡िрдЪाрд░ рд╕े рдмेрд╣рдж рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдеा।
рей. рд╡рд╣ 19 рд╡ी рд╕рджी рдХे рджौрд░ाрди рдЗрдЯрд▓ी рдкрд░ рд╢ाрд╕рди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд╡िрднिрди्рди рд░ाрдЬ рддंрдд्рд░ों рдХो рдЙрдЦाрдб़ рдлेंрдХрдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े рдЧुрдк्рдд рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рд╕ंрдЧрдардиों рдХे рд╕ाрде рдЬुрдб़ рдЧрдпा।
рек. рдоेрдд्рд╕िрдиी рдиे рдоाрд░्рд╕ेрдИ рдоें рдпंрдЧ рдЗрдЯрд▓ी рдФрд░ рдмрд░्рди рдоें рдпंрдЧ рдпूрд░ोрдк рдиाрдордХ рдЧुрдк्рдд рд╕ंрдЧрдардиों рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी। рд╕ाрде рд╣ी рдЙрд╕рдиे рдкोрд▓ैंрдб, рдл्рд░ांрд╕, рдЗрдЯрд▓ी рдФрд░ рдЬрд░्рдорди рд░ाрдЬ्рдпों рдХे рд╕рдоाрди рд╡िрдЪाрд░ рд░рдЦрдиे рд╡ाрд▓े рдпुрд╡ाрдУं рдХो рдЕрдкрдиा рдоिрдд्рд░ рдмрдиाрдпा।
рел. 1831 рдоें рдЗрдЯрд▓ी рдХे рдПрдХीрдХрд░рдг рдХे рд▓िрдП рд▓िрдЧुрд░िрдпा рдоें рдПрдХ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХा рдиेрддृрдд्рд╡ рдХिрдпा рдкрд░ंрддु рдЕрд╕рдлрд▓ рд╣ुрдЖ рдФрд░ рдиिрд░्рд╡ाрд╕िрдд рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा।

рдкрд░ंрддु рдоेрдд्рд╕िрдиी рдХे рд╡िрдЪाрд░ рдиे рдХाрд╡ूрд░ рдХो рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣िрдд рдХिрдпा рдЬिрд╕рд╕े рдЕंрддрддः рдЗрдЯрд▓ी рдХा рдПрдХीрдХрд░рдг рд╕ंрднрд╡ рд╣ुрдЖ।

(рдЦ) рдХाрдЙंрдЯ рдХैрдоिрд▓ो рджे рдХाрд╡ूрд░-
рез. рдпрд╣ рдЗрдЯрд▓ी рдХे рд╕ाрд░्рдбीрдиिрдпा-рдкीрдбрдоांрдЯ рд░ाрдЬ्рдп рдХा рдк्рд░рдоुрдЦ рдоंрдд्рд░ी рдеा।
реи. рдЙрд╕рдиे рдЗрдЯрд▓ी рдХे рд╡िрднिрди्рди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдХे рдПрдХीрдХрд░рдг рдХे рд▓िрдП рдЖंрджोрд▓рди рдХा рдиेрддृрдд्рд╡ рдХिрдпा।
рей. рдпрд╣ рди рддो рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рдеा рди рдбेрдоोрдХ्рд░ेрдЯ।
рек. рдЗрддाрд▓рд╡ी рдЬाрддीрдп рд╕рдоूрд╣ рдХे рдЕрдиेрдХ рдЕрди्рдп рдзрдиी рдФрд░ рд╢िрдХ्рд╖िрдд рд╕рджрд╕्рдпों рдХी рднांрддि рд╡рд╣ рдЗрддाрд▓рд╡ी рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдл्рд░ेंрдЪ рднाрд╖ा рдХो рдЕрдзिрдХ рдмेрд╣рддрд░ рдвंрдЧ рд╕े рдмोрд▓рддा рдеा।
рел. рдл्рд░ांрд╕ рд╕े рдПрдХ рдЪрддुрд░ рдХूрдЯрдиीрддिрдЬ्рдЮ рд╕ंрдзि рдХрд░рдХे 1859 рдоें рдСрд╕्рдЯ्рд░िрдпा рдХो рдкрд░ाрдЬिрдд рдХिрдпा।
рем. рдЙрд╕рдиे рдЧैрд░ीрдмाрд▓्рдбी рдФрд░ рд╕्рдеाрдиीрдп рдХिрд╕ाрдиों рддрдеा рдк्рд░рд╢ा рдЖрджि рдХे рд╕рд╣рдпोрдЧ рд╕े рдЗрдЯрд▓ी рдХा рдПрдХीрдХрд░рдг рд╕ंрдкूрд░्рдг рдХिрдпा।

(рдЧ) рдпूрдиाрдиी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдпुрдж्рдз- 
 рез. 15 рд╡ीं рд╕рджी рд╕े рдпूрдиाрди рдкрд░ рдСрдЯोрдорди рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХा рд╢ाрд╕рди рдеा।
реи. рдпूрд░ोрдк рдоें рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрдж рдХी рдк्рд░рдЧрддि рд╕े рдпूрдиाрди рдХी рдЖрдЬाрджी рдХा рд╕ंрдШрд░्рд╖ 1821 рдоें рдк्рд░ाрд░ंрдн рд╣ुрдЖ।
рей. рдпूрдиाрди рд╡ाрд╕िрдпों рдХो рдкрд╢्рдЪिрдоी рдпूрд░ोрдкीрдп рджेрд╢ों рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдЕрди्рдп рдпूрд░ोрдкीрдп рджेрд╢ों рдоें рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓े рдпूрдиाрдиीрдпों рдХा рднी рд╕рдорд░्рдерди рд╣ाрд╕िрд▓ рд╣ुрдЖ।

рек. рдпूрдиाрди рдХे рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдоें рд░ूрдоाрдиीрд╡ाрдж рдХो рдЬोрдб़рдХрд░ рдХрд╡ि рдФрд░ рдХрд▓ाрдХाрд░ों рдиे рднी рдСрдЯोрдорди рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдоें рд╣िрд╕्рд╕ा рд▓िрдпा। рдРрд╕ा рд╣ी рдПрдХ рдХрд╡ि рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдХा рд▓ोрд░्рдб рдмॉрдпрд░рди рдеा।
рел. рдЕंрддрддः 1832 рдХी рдХुрд╕्рддुрдирддुрдиिрдпा рдХी рд╕ंрдзि рдиे рдпूрдиाрди рдХो рдПрдХ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХी рдоाрди्рдпрддा рджी।
(рдШ) рдл्рд░ैंрдХрдлрд░्рдЯ рд╕ंрд╕рдж-
рез. рдЬрд░्рдордиी рдХे рдордз्рдпрдо рд╡рд░्рдЧ рдоें 1848 рдоें рд╕рд░्рд╡-рдЬрд░्рдорди рдиेрд╢рдирд▓ рдЕрд╕ेंрдмрд▓ी рдХे рдкрдХ्рд╖ рдоें рдорддрджाрди рдХा рдлैрд╕рд▓ा рд▓िрдпा рдФрд░ рдл्рд░ैंрдХрдлрд░्рдЯ рдЖ рдЧрдП।
реи. рд▓рдЧрднрдЧ 831 рдиिрд░्рд╡ाрдЪिрдд рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдпों рдХी рд╕ंрд╕рдж рдл्рд░ैंрдХрдлрд░्рдЯ рдХे рд╕ेंрдЯ рдкॉрд▓ рдЪрд░्рдЪ рдоें 18 рдордИ 1848 рдХो рдЖрдпोрдЬिрдд рд╣ुрдИ।
рей. рдЗрд╕ рд╕ंрд╕рдж рдиे рдПрдХ рдЬрд░्рдорди рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХा рдк्рд░ाрд░ूрдк рддैрдпाрд░ рдХिрдпा। рдЬिрд╕рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖рддा рдПрдХ рдРрд╕े рд░ाрдЬा рдХो рд╕ौंрдкी рдЧрдИ рдЬिрд╕े рд╕ंрд╕рдж рдХे рдЕрдзीрди рд░рд╣рдиा рдеा। рд╣ाрд▓ांрдХि рдк्рд░рд╢ा рдХे рд░ाрдЬा рдиे рдЗрд╕ рдкेрд╢рдХрд╢ рдХो рдЕрд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░ рджिрдпा। рдЗрд╕рд╕े рдХुрд▓ीрди рд╡рд░्рдЧ рдФрд░ рд╕ेрдиा рдХा рд╡िрд░ोрдз рдмрдв़рддा рдЧрдпा।
рек. рд╕ंрд╕рдж рдоें рдордз्рдпрдо рд╡рд░्рдЧों рдХा рдк्рд░рднुрдд्рд╡ рдЕрдзिрдХ рдеा рдЬिрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдордЬрджूрд░ों рдФрд░ рдХाрд░ीрдЧрд░ों рдХी рдоांрдЧों рдХा рд╡िрд░ोрдз рдХिрдпा рдЬिрд╕рд╕े рдЗрд╕рдиे рдЕрдкрдиा рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдЖрдзाрд░ рдЦो рджिрдпा।
рел. рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕ेрдиा рдФрд░ рд░ाрдЬрд╢ाрд╣ी рдиे рдоिрд▓рдХрд░ рдЙрджाрд░рд╡ाрджी рдордз्рдпрдорд╡рд░्рдЧ рдХो рдкрд░ाрдЬिрдд рдХрд░ рджिрдпा। рддрдеा рдЕрд╕ेंрдмрд▓ी рдХो рднंрдЧ рдХрд░ рджिрдпा। рдЬो рдЙрджाрд░рд╡ाрдж рдХी рдЕрд╕рдлрд▓рддा рдФрд░ рд░ाрдЬрд╢ाрд╣ी рдХी рдЬीрдд рдеी।
(рдЩ) рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрджी рд╕ंрдШрд░्рд╖ो рдоें рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХी рднूрдоिрдХा- 
рез. рдорд╣िрд▓ाрдУं рдиे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрджी рдЖंрджोрд▓рди рдоें рд╡рд░्рд╖ों рд╕े рдмрдб़ी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рд╕рдХ्рд░िрдп рд░ूрдк рд╕े рднाрдЧ рд▓िрдпा рдеा।
реи. рдорд╣िрд▓ाрдУं рдиे рдЖंрджोрд▓рди рдХा рдиेрддृрдд्рд╡ рдХिрдпा, рдкुрд▓िрд╕ рдФрд░ рд╕ेрдиा рдХा рд╕ाрдордиा рдХिрдпा, рдЕрдкрдиे рдкुрд░ुрд╖ рд╕ाрдеिрдпों рдХे рдХंрдзे рд╕े рдХंрдзा рдоिрд▓ाрдпा рдФрд░ рдпूрд░ोрдк рдХे рдЧ्рд░ाрдоीрдг рддрдеा рд╢рд╣рд░ी рдЗрд▓ाрдХों рдоें рдЙрджाрд░рд╡ाрджी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрдж рдХी рд╡िрдЪाрд░рдзाрд░ा рдХा рдк्рд░рдЪाрд░ рдк्рд░рдЪाрд░ рдХिрдпा।
рей. рдорд╣िрд▓ाрдУं рдоें рддीрд╡्рд░ рдЕрд╕ंрддोрд╖ рдеा рдХि рдЙрди्рд╣ें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрджी рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдоें рд╕рдХ्рд░िрдп рдпोрдЧрджाрди рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж рднी рдорддाрдзिрдХाрд░ рдПрд╡ं рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ों рд╕े рд╡ंрдЪिрдд рд░рдЦा рдЧрдпा।
рдк्рд░рд╢्рди 2. рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рд▓ोрдЧों рдХे рдмीрдЪ рд╕ाрдоूрд╣िрдХ рдкрд╣рдЪाрди рдХा рднाрд╡ рдкैрджा рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░िрдпों рдиे рдХ्рдпा рдХрджрдо рдЙрдаाрдП?
рдЙрдд्рддрд░- рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рд▓ोрдЧों рдХे рдмीрдЪ рд╕ाрдоूрд╣िрдХ рдкрд╣рдЪाрди рдХा рднाрд╡ рдкैрджा рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░िрдпों рдиे рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХрджрдо рдЙрдаाрдПं-
рез. рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдкिрддृрднूрдоि рдФрд░ рдиाрдЧрд░िрдХ рдЬैрд╕े рд╡िрдЪाрд░ों рдкрд░ рдмрд▓ рджिрдпा рдЬिрд╕рд╕े рдПрдХ рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд╕рдоाрди рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдеे।
реи. рдПрдХ рдирдпा рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рдЭंрдбा рддिрд░ंрдЧा рдЪुрдиा рдЧрдпा, рдЬिрд╕рдиे рдкрд╣рд▓े рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдз्рд╡рдЬ рдХी рдЬрдЧрд╣ рд▓े рд▓ी।
рей. рд╕्рдЯेрдЯрд╕ рдЬрдирд░рд▓ рдХा рдЪुрдиाрд╡ рд╕рдХ्рд░िрдп рдиाрдЧрд░िрдХों рдХे рд╕рдоूрд╣ рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдпा рдЬाрдиे рд▓рдЧा рдФрд░ рдЙрд╕рдХा рдиाрдо рдмрджрд▓рдХрд░ рдиेрд╢рдирд▓ рдЕрд╕ेंрдмрд▓ी рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा।
рек. рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХे рдиाрдо рдкрд░ рдирдИ рд╕्рддुрддिрдпां рд░рдЪी рдЧрдИ, рд╢рдкрдеें рд▓ीं, рд╢рд╣ीрджों рдХा рдЧुрдгрдЧाрди рд╣ुрдЖ।
рел. рдПрдХ рдХेंрдж्рд░ीрдп рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдЕрдкрдиे рднूрднाрдЧ рдоें рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓े рд╕рднी рдиाрдЧрд░िрдХों рдХे рд▓िрдП рд╕рдоाрди рдХाрдиूрди рдмрдиाрдП।
рем. рдЖंрддрд░िрдХ рдЖрдпाрдд-рдиिрд░्рдпाрдд рд╢ुрд▓्рдХ рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рджिрдП рдЧрдП рдФрд░ рднाрд░ рддрдеा рдиाрдкрдиे рдХी рдПрдХ рд╕рдоाрди рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рд▓ाрдЧू рдХी।
рен. рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп рдмोрд▓िрдпों рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдкेрд░िрд╕ рдХी рдл्рд░ेंрдЪ рдмोрд▓ी рдХो рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдЬो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХी рд╕ाрдЭा рднाрд╖ा рдмрди рдЧрдИ।
рдк्рд░рд╢्рди 3. рдоाрд░िрдпाрдиा рдФрд░ рдЬрд░्рдоेрдиिрдпा рдХौрди рдеे? рдЬिрд╕ рддрд░рд╣ рдЙрди्рд╣ें рдЪिрдд्рд░िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдЙрд╕рдХा рдХ्рдпा рдорд╣рдд्рд╡ рдеा?
рдЙрдд्рддрд░- рдоाрд░िрдпाрдиा- рдпрд╣ рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рдХ्рд░ांрддि рдХे рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा, рди्рдпाрдп рдФрд░ рдЧрдгрддंрдд्рд░ рдЬैрд╕े рд╡िрдЪाрд░ों рдХो рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рдиाрд░ी рд░ूрдкрдХ рдеा।
рдЬрд░्рдоेрдиिрдпा- рдпрд╣ рдЬрд░्рдорди рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХा рдиाрд░ी рд░ूрдкрдХ рдеा। рдЬिрд╕рдХा рдоुрдХुрдЯ рдмрд▓ूрдп рд╡ृрдХ्рд╖ рдХे рдкрдд्рддों рдХा рдеा।
рдорд╣рдд्рд╡- 
рез. рдЗрди्рд╣ें рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЪिрдд्рд░िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा рдХि рд╡рд╣ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд╡िрдЪाрд░ рдХो рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рддे рдеे।
реи. 18рд╡ीं рдФрд░ 19рд╡ीं рд╕рджी рдоें рдХрд▓ाрдХाрд░ों рдиे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХा рдоाрдирд╡ीрдХрд░рдг рдХिрдпा рдФрд░ рдПрдХ рджेрд╢ рдХो рдХुрдЫ рдпूं рдЪिрдд्рд░िрдд рдХिрдпा рдЬैрд╕े рд╡рд╣ рдХोрдИ рд╡्рдпрдХ्рддि рд╣ो।
рей. рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХो рд╡्рдпрдХ्рддि рдХा рдЬाрдоा рдкрд╣рдиाрдиे рд╣ुрдП рдиाрд░ी рд░ूрдк рдХो рдЪुрдиा рдЬो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХे рдЕрдоूрд░्рдд рд╡िрдЪाрд░ों рдХो рдХो рдаोрд╕ рд░ूрдк рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдеा рдЕрд░्рдеाрд░्рде рдиाрд░ी рдХी рдЫрд╡ि рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХा рд░ूрдкрдХ рдмрди рдЧрдИ।
рек. рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдиिрд░्рдоाрдг рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рднूрдоिрдХा рдХा рдиिрд░्рд╡ाрд╣ рдХिрдпा।
рдк्рд░рд╢्рди 4. рдЬрд░्рдорди рдПрдХीрдХрд░рдг рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХा рд╕ंрдХ्рд╖ेрдк рдоें рдкрддा рд▓рдЧाрдПं।
рдЙрдд्рддрд░- 
рез. рдЬрд░्рдорди рд╕ंрдШ рдХे рдЙрджाрд░рд╡ाрджी рдордз्рдпрдорд╡рд░्рдЧ 1848 рдоें рдл्рд░ैंрдХрдлрд░्рдЯ рд╕ंрд╕рдж рдоें рдоिрд▓े рдЙрдирдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдеा, рдЬрд░्рдордиी рдХो рдПрдХ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдмрдиाрдиा। рд▓ेрдХिрди рдЙрдирдХी рдпोрдЬрдиा рдЕрд╕рдлрд▓ рд╣ो рдЧрдИ।
реи. рд░ाрдЬрд╢ाрд╣ी,рд╕ेрдиा рдФрд░ рдЕрднिрдЬाрдд рд▓ोрдЧों рдиे рдоिрд▓рдХрд░ рдл्рд░ैंрдХрдлрд░्рдЯ рд╕ंрд╕рдж рдХो рдХुрдЪрд▓ рджिрдпा।
рей. рдк्рд░рд╢ा рдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рдоंрдд्рд░ी рдСрдЯो рд╡ॉрди рдмिрд╕्рдоाрд░्рдХ рдиे рдЬрд░्рдорди рд╕ंрдШ рдХे рдПрдХीрдХрд░рдг рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдЖंрджोрд▓рди рдХा рдиेрддृрдд्рд╡ рдХिрдпा।
рек. рдмिрд╕्рдоाрд░्рдХ рдоें рд╕ैрди्рдп рдпुрдж्рдзों рдХा рд╕ंрдЪाрд▓рди рдХिрдпा рдФрд░ рдЬрд░्рдорди рд░ाрдЬ्рдпों рдкрд░ рдХाрдмिрдЬ рдЕрди्рдп рджेрд╢ों рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдиौрдХрд░рд╢ाрд╣ी рдХी рдорджрдж рд▓ी।
рел. 7 рд╕ाрд▓ рдХे рджौрд░ाрди рдЙрд╕рдиे рдСрд╕्рдЯ्рд░िрдпा, рдбेрдирдоाрд░्рдХ рдФрд░ рдл्рд░ांрд╕ рд╕े рддीрди рдпुрдж्рдз рд▓рдб़े рдФрд░ рдЙрди рдоें рдЬीрдд рд╣ाрд╕िрд▓ рдХी рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЬрд░्рдордиी рдХी рдПрдХीрдХрд░рдг рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдкूрд░ी рд╣ुрдИ।
рем. рдЬрдирд╡рд░ी 1871 рдоें рд╡рд░्рд╕ाрдп рдоें рд╣ुрдП рдПрдХ рд╕рдоाрд░ोрд╣ рдоें рдк्рд░рд╢ा рдХे рд░ाрдЬा рд╡िрд▓िрдпрдо рдк्рд░рдердо рдХो рдЬрд░्рдордиी рдХा рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдШोрд╖िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा।
рдк्рд░рд╢्рди 5. рдЕрдкрдиे рд╢ाрд╕рди рд╡ाрд▓े рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рд╢ाрд╕рди рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХो рдЬ्рдпाрджा рдХुрд╢рд▓ рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рдиेрдкोрд▓िрдпрди рдиे рдХ्рдпा рдмрджрд▓ाрд╡ рдХिрдП?
рдЙрдд्рддрд░- рдЕрдкрдиे рд╢ाрд╕рди рд╡ाрд▓े рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рд╢ाрд╕рди рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХो рдЬ्рдпाрджा рдХुрд╢рд▓ рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рдиेрдкोрд▓िрдпрди рдиे рдиिрдо्рди рдмрджрд▓ाрд╡ рдХिрдП-
рез. рдЙрд╕рдиे рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рддंрдд्рд░ рдХो рдЕрдзिрдХ рддрд░्рдХрд╕ंрдЧрдд рдФрд░ рдХुрд╢рд▓ рдмрдиाрдпा।
реи. рдЙрд╕рдиे 1804 рдоें рдиाрдЧрд░िрдХ рд╕ंрд╣िрддा рдмрдиाрдИ рдЬिрд╕рдиे рдЬрди्рдо рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рд╡िрд╢ेрд╖ाрдзिрдХाрд░ рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рджिрдП рдеे।
рей. рдЙрд╕рдиे рдХाрдиूрди рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдмрд░ाрдмрд░ी рдФрд░ рд╕ंрдкрдд्рддि рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ рдХो рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рдмрдиाрдпा।
рек. рдЙрд╕рдиे рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рд╡िрднाрдЬрдиों рдХो рд╕рд░рд▓ рдмрдиाрдпा, рд╕ाрдоंрддी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХो рдЦрдд्рдо рдХिрдпा рдФрд░ рдХिрд╕ाрдиों рдХो рднु-рджाрд╕рдд्рдд्рд╡ рдФрд░ рдЬाрдЧीрд░рджाрд░ी рд╢ुрд▓्рдХ рд╕े рдоुрдХ्рддि рджिрд▓рд╡ाрдИ।
рел. рд╢рд╣рд░ों рдоें рднी рдХाрд░ीрдЧрд░ों рдХे рд╢्рд░ेрдгी рд╕ंрдШों рдХे рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдХो рд╣рдЯा рджिрдпा। рдпाрддाрдпाрдд рдФрд░ рд╕ंрдЪाрд░ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеाрдУं рдХो рд╕ुрдзाрд░ा рдЧрдпा।
рем. рдХिрд╕ाрдиों, рдХाрд░ीрдЧрд░ों,рдордЬрджूрд░ों рдФрд░ рдирдП рдЙрдж्рдпोрдЧрдкрддिрдпों рдиे рдирдпी-рдирдпी рдоिрд▓ी рдЖрдЬाрджी рдЪрдЦी।


рдЪрд░्рдЪा рдХрд░ें
рдк्рд░рд╢्рди 1. рдЙрджाрд░рд╡ाрджिрдпों рдХी 1848 рдХी рдХ्рд░ांрддि рдХा рдХ्рдпा рдЕрд░्рде рд▓рдЧाрдпा рдЬाрддा рд╣ै? рдЙрджाрд░рд╡ाрджिрдпों рдиे рдХिрди рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ, рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдПрд╡ं рдЖрд░्рдеिрдХ рд╡िрдЪाрд░ों рдХो рдмрдв़ाрд╡ा рджिрдпा?
рдЙрдд्рддрд░- рдЙрджाрд░ рд╡ाрджिрдпों рдХी 1848 рдХी рдХ्рд░ांрддि рдХा рдЕрд░्рде рд▓рдЧाрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддे рдеे, рдЬрд╣ां рдХ्рд░ांрддि рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдФрд░ рд╕рднी рд▓ोрдЧों рдХे рд▓िрдП рд╕рдоाрди рдХाрдиूрди рдФрд░ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╣ो।
рдЙрджाрд░ рд╡ाрджिрдпों рдиे рдЬिрди рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ, рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдПрд╡ं рдЖрд░्рдеिрдХ рд╡िрдЪाрд░ों рдХो рдмрдв़ाрд╡ा рджिрдпा рд╡े рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╣ै—
# рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рд╡िрдЪाрд░—
рез. рд░ाрдЬрддंрдд्рд░ рдХा рдЕंрдд рдХрд░рдХे рдЧрдгрддंрдд्рд░ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдЧрдИ।
реи. рд╕ाрд░्рд╡рдЬрдиिрдХ рдорддाрдзिрдХाрд░ рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдиिрд░्рдоिрдд рдЬрдирдк्рд░рддिрдиिрдзि рд╕рднाрдУं рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдХे рдк्рд░рдпाрд╕ рдк्рд░ाрд░ंрдн рд╣ुрдП।
рей. рдЬрд░्рдордиी, рдЗрдЯрд▓ी, рдкोрд▓ैंрдб, рдСрд╕्рдЯ्рд░ो-рд╣ंрдЧेрд░िрдпрди рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдЙрджाрд░рд╡ाрджी рдордз्рдпрдо рд╡рд░्рдЧों рдХे рд╕्рдд्рд░ी-рдкुрд░ुрд╖ों рдиे рд╕ंрд╡िрдзाрдирд╡ाрдж рдХी рдоांрдЧ рдХो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдПрдХीрдХрд░рдг рдХी рдоांрдЧ рдХे рд╕ाрде рдЬोрдб़ा।
рек. рдиिрд░ंрдХुрд╢ рд╢ाрд╕рди рдФрд░ рдкाрджрд░ी рд╡рд░्рдЧ рдХे рд╡िрд╢ेрд╖ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХी рд╕рдоाрдк्рддि।
рел. рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдорддाрдзिрдХाрд░ рджिрдП рдЬाрдиे рдХी рдоांрдЧ рдХी рдЬाрдиे рд▓рдЧी।
# рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╡िрдЪाрд░-
рез. рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдкुрд░ुрд╖ों рдХे рд╕рдоाрди рджрд░्рдЬा рджिрдпा рдЬाрдиे рд▓рдЧा рддрдеा рдЙрдирдХी рд╕рднी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рднाрдЧीрджाрд░ी рдХो рдорд╣рдд्рд╡ рд╡ рд╕рдо्рдоाрди рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рджेрдЦा рдЬाрдиे рд▓рдЧा।
реи. рдХुрд▓ीрди рд╡рд░्рдЧ рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдордз्рдпрдо рд╡рд░्рдЧ рдХे рд╕рднी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХी рднाрдЧीрджाрд░ी рдмрдв़ी рдЬिрд╕рд╕े рдХुрд▓ीрди рд╡рд░्рдЧ рдХी рд╢्рд░ेрд╖्рдарддा рдХрдо рд╣ुрдИ।
рей. рдХिрд╕ी рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд╕рднी рдиाрдЧрд░िрдХों рдХो рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕рдоाрдирддा рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиा рдЙрджाрд░ рд╡ाрджिрдпों рдХी рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдк्рд░ाрдердоिрдХрддा рдеी।
# рдЖрд░्рдеिрдХ рд╡िрдЪाрд░-
рез. рдЙрджाрд░рд╡ाрджी рдмाрдЬाрд░ों рдХी рдоुрдХ्рддि рдХे рдкрдХ्рд╖рдзрд░ рдеे। рд╡े рдЪीрдЬों рдФрд░ рдкूंрдЬी рдХे рдЖрд╡ाрдЧрдорди рдкрд░ рд░ाрдЬ्рдпों рдж्рд╡ाрд░ा рд▓рдЧाрдП рдЧрдП рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдХो рдЦрдд्рдо рдХрд░рдиे рдХे рдкрдХ्рд╖ рдоें рдеे।
реи. рднू-рджाрд╕рддा рдФрд░ рдмंрдзुрдЖ рдордЬрджूрд░ी рдХा рдЕंрдд рдХिрдпा।
рей. рдордЬрджूрд░ों рдФрд░ рдХाрд░ीрдЧрд░ों рдиे рдЕрдкрдиी рдоांрдЧों рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рджрд░्рд╢рди рд╡ рдЖंрджोрд▓рди рдХा рдоाрд░्рдЧ рдЕрдкрдиाрдпा।
рдк्рд░рд╢्рди 2. рдпूрд░ोрдк рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрдж рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдоें рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХे рдпोрдЧрджाрди рдХो рджрд░्рд╢ाрдиे рдХे рд▓िрдП рддीрди рдЙрджाрд╣рд░рдг рджें।
рдЙрдд्рддрд░- рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрдж рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдоें рдирд╡ीрди рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдЬैрд╕े рдпुрдж्рдз, рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп рд╡िрд╕्рддाрд░, рд╢िрдХ्рд╖ा рдЖрджि рдХा рдЬिрддрдиा рдпोрдЧрджाрди рд░рд╣ा рд╣ै, рдЙрддрдиा рд╣ी рдпोрдЧрджाрди рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХा рд░рд╣ा рд╣ै। рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрдж рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдоें рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдЬुрдб़ाрд╡ рдХो рд░ूрдоाрдиी рд╡ाрдж рдиाрдо рджिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕рдХे рддीрди рдЙрджाрд╣рд░рдг рдиिрдо्рди рд╣ै-
рез. рд▓ोрдХ рд╕ंрд╕्рдХृрддि— рдЬрд░्рдорди рджाрд░्рд╢рдиिрдХ рдпोрд╣ाрдиा рдЧॉрдЯрдл्рд░िрдб рд╣рд░рдбрд░ рдиे рджाрд╡ा рдХिрдпा рдХि рд░ूрдоाрдиी рдЬрд░्рдорди рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдЙрд╕рдХे рдЖрдо рд▓ोрдЧों(das volk) рдоें рдиिрд╣िрдд рдеी। рдЙрд╕рдиे рд▓ोрдХ рд╕ंрдЧीрдд, рд▓ोрдЧ рдХाрд╡्рдп рдФрд░ рд▓ोрдХ рдиृрдд्рдпों рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдЬрд░्рдорди рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХी рднाрд╡рдиा рдХो рдк्рд░рдЪाрд░िрдд-рдк्рд░рд╕ाрд░िрдд рдХिрдпा।
реи. рднाрд╖ा- рдкोрд▓ैंрдб рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрдж рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдоें рднाрд╖ा рдиे рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рднूрдоिрдХा рдЕрджा рдХी। рдкोрд▓ैंрдб рдХे рд░ूрд╕ рдХे рдХрдм्рдЬे рд╡ाрд▓े рд╣िрд╕्рд╕ों рдоें рдкोрд▓िрд╕ рднाрд╖ा рдк्рд░рддिрдмंрдзिрдд рдеी।
рдЬрдм рдкाрджрд░िрдпों рдиे рд░ूрд╕ी рдмोрд▓рдиे рд╕े рдЗंрдХाрд░ рдХрд░ рджिрдпा рддो рдЙрди्рд╣ें рд╕рдЬा рджी рдЧрдИ, рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдкोрд▓िрд╕ рднाрд╖ा рд░ूрд╕ी рдк्рд░рднुрдд्рд╡ рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХे рдк्рд░рддीрдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рджेрдЦी рдЬाрдиे рд▓рдЧी।
рей. рд╕ंрдЧीрдд- рдХैрд░ोрд▓ рдХिрд╕рдХी, рдПрдХ рдкोрд▓िрд╢ рдиाрдЧрд░िрдХ рдиे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХा рдЕрдкрдиे рдУрдкेрд░ा рдФрд░ рд╕ंрдЧीрдд рдоें рдЧुрдгрдЧाрди рдХिрдпा рдФрд░ рдкोрд▓ेрдиेрд╕ рдФрд░ рдоाрдЬुрд░рдХा рдЬैрд╕े рд▓ोрдХ рдиृрдд्рдпों рдХो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдк्рд░рддीрдХों рдоें рдмрджрд▓ рджिрдпा।
рдк्рд░рд╢्рди 3. рдХिрди्рд╣ीं рджो рджेрд╢ों рдкрд░ рдз्рдпाрди рдХेंрдж्рд░िрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдмрддाрдПं рдХी 19рд╡ीं рд╕рджी рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ुрдП।
рдЙрдд्рддрд░- 19рд╡ीं рд╢рддाрдм्рджी рдоें рд▓рдЧрднрдЧ рдкूрд░े рдпूрд░ोрдк рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдпрддा рдХा рд╡िрдХाрд╕ рд╣ुрдЖ рдЬिрд╕ рдХाрд░рдг рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рд░ाрдЬ्рдпों рдХा рдЙрджрдп рд╣ुрдЖ। рдЗрдирдоें рдмेрд▓्рдЬिрдпрдо рд╡ рдкोрд▓ैंрдб рднी рдРрд╕े рд╣ी рджेрд╢ рдеे।
рд╡िрдпрдиा рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдж्рд╡ाрд░ा рдмेрд▓्рдЬिрдпрдо рдФрд░ рдкोрд▓ैंрдб рдХो рдордирдоाрдиे рддрд░ीрдХे рд╕े рдЕрди्рдп рджेрд╢ों рдХे рд╕ाрде рдЬोрдб़ рджिрдпा рдЧрдпा। рдЬिрдирдХा рдЖрдзाрд░ рдпूрд░ोрдкीрдп рд╕рд░рдХाрд░ों рдХी рдпрд╣ рд░ूрдв़िрд╡ाрджी рд╡िрдЪाрд░рдзाрд░ा рдеी рдХि рд░ाрдЬ्рдп рд╡ рд╕рдоाрдЬ рдХी рд╕्рдеाрдкिрдд рдкाрд░ंрдкрд░िрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрдПं рдЬैрд╕े рд░ाрдЬрддंрдд्рд░, рдЪрд░्рдЪ, рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдКंрдЪ-рдиीрдЪ, рд╕ंрдкрдд्рддि рдФрд░ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдмрдиे рд░рд╣рдиे рдЪाрд╣िрдП। рдЗрд╕рдХा рдмेрд▓्рдЬिрдпрдо рд╡ рдкोрд▓ैंрдб рдиे рд╡िрд░ोрдз рдХिрдпा।
рез. рдмेрд▓्рдЬिрдпрдо- рд╡िрдпрдиा рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдж्рд╡ाрд░ा рдмेрд▓्рдЬिрдпрдо рдХो рд╣ॉрд▓ैंрдб рдХे рд╕ाрде рдоिрд▓ा рджिрдпा рдЧрдпा। рдкрд░ंрддु рджोрдиों рджेрд╢ों рдоें рдИрд╕ाрдИ рдзрд░्рдо рдХे рдХрдЯрд░ рд╡िрд░ोрдзी рдЕрдиुрдпाрдИ рд░рд╣рддे рдеे। рдЬрд╣ां рдмेрд▓्рдЬिрдпрдо рдоें рдХैрдеोрд▓िрдХ рдеे рд╡рд╣ां рдкोрд▓ैंрдб рдоें рдк्рд░ोрдЯेрд╕्рдЯेंрдЯ। рдкोрд▓ैंрдб рдХा рд╢ाрд╕рдХ рднी рдкोрд▓ैंрдб рд╡ाрд╕िрдпों рдХो рдмेрд▓्рдЬिрдпрдо рд╡ाрд╕िрдпों рд╕े рд╢्рд░ेрд╖्рда рдоाрдирддा рдеा। рдЕрддः рдЗрд╕ рд░िрд╢्рддा рдХो рдмрдиाрдП рд░рдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдЙрд╕рдиे рд╕рднी рд╕्рдХूрд▓ों рдоें рдк्рд░ोрдЯेрд╕्рдЯेंрдЯ рдзрд░्рдо рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рджेрдиे рдХी рд░ाрдЬ рдЖрдЬ्рдЮा рдЬाрд░ी рдХी। рдЬिрд╕рдХा рдмेрд▓्рдЬिрдпрдо рд╡ाрд╕िрдпों рдиे рдХрдб़ा рд╡िрд░ोрдз рдХिрдпा, рдЗрд╕рдоें рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдиे рднी рдЙрд╕рдХा рд╕ाрде рджिрдпा рдЬिрд╕ рдХाрд░рдг рдкोрд▓ैंрдб рдХो рдмेрд▓्рдЬिрдпрдо рдХो 1830 рдоें рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдХрд░рдиा рдкрдб़ा। рдмाрдж рдоें рдпрд╣ां рдкрд░ рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдЬैрд╕े рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХाрдпрдо рд╣ुрдИ।
реи. рдкोрд▓ैंрдб- рд╡िрдпрдиा рд╕ंрдзि рдж्рд╡ाрд░ा рдкोрд▓ैंрдб рдХो рджो рднाрдЧों рдоें рдмांрдЯा рдЧрдпा рдФрд░ рдЗрд╕рдХा рдмрдб़ा рднाрдЧ рд░ूрд╕ рдХो рдЗрдиाрдо рдХे рддौрд░ рдкрд░ рджे рджिрдпा। рдкрд░ंрддु рдЬрдм рд╡рд╣ां рдХे рд▓ोрдЧों рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рднाрд╡рдиा рдХा рд╡िрдХाрд╕ рд╣ुрдЖ рддो 1848 рдоें рдкोрд▓ैंрдб рдоें, рд╡ाрд░рд╕ा рдоें рдХ्рд░ांрддि рдк्рд░ाрд░ंрдн рд╣ुрдИ। рдЗрд╕рд╕े рд░ूрд╕ी рд╕ेрдиा рдиे рдХрдаोрд░рддा рд╕े рджрдмा рджिрдпा। рдкрд░ंрддु рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рд╡ाрд╕िрдпों рдиे рд╣ाрд░ рдирд╣ीं рдоाрдиी рдФрд░ рджुрдмाрд░ा рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХिрдпा рдЬिрд╕рдоें рдЙрди्рд╣ें рд╕рдлрд▓рддा рдоिрд▓ी।
рдк्рд░рд╢्рди 4. рдм्рд░िрдЯेрди рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрдж рдХा рд╡िрдХाрд╕ рд╢ेрд╖ рдпूрд░ोрдк рдХी рддुрд▓рдиा рдоें рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рднी рднिрди्рди рдеा?
рдЙрдд्рддрд░- рдм्рд░िрдЯेрди рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрдж рдХा рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдпूрд░ोрдк рдХी рддुрд▓рдиा рдоें рдиिрдо्рди рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рднी рднिрди्рди рдеा—
рез. рдпूрд░ोрдк рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрдж рд╢рдХ्рддिрд╢ाрд▓ी рдХ्рд░ांрддिрдпों, рдпुрдж्рдз рдФрд░ рд╕ैрди्рдп рдЕрднिрдпाрдиों рдХे рдлрд▓ рд╕्рд╡рд░ुрдк рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ुрдЖ। рд▓ेрдХिрди рдм्рд░िрдЯेрди рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрдж рдХे рд▓िрдП рдХोрдИ рдпुрдж्рдз рдирд╣ीं рд▓рдб़ा рдЧрдпा। рдЖंрдЧ्рд▓ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдиे рдЕрдкрдиी рдзрди рджौрд▓рдд, рдЕрд╣рдоिрдпрдд рдФрд░ рд╕рдд्рддा рдХे рдмрд▓ рдкрд░ рдЕрди्рдп рджीрдк рд╕рдоूрд╣ рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рд╡ेрд▓्рд╕, рд╕्рдХॉрдЯ рдпा рдЖрдпрд░िрд╢ рдкрд░ рдЕрдкрдиा рдк्рд░рднाрд╡ рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиा рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХिрдпा।
реи. 1688 рдИ. рдоें рдПрдХ рд▓ंрдмे рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд░ाрдЬрддंрдд्рд░ рдХी рд╕рдорд╕्рдд рд╢рдХ्рддि рдЖंрдЧ्рд▓ рд╕ंрд╕рдж рдХे рдЕрдзीрди рдЖ рдЧрдИ рдФрд░ рдПрдХ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХिрдпा рдЧрдпा рдЬिрд╕рдХा рдХेंрдж्рд░ рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдеा।
рей. рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдФрд░ рд╕्рдХॉрдЯрд▓ैंрдб рдХे рдмीрдЪ рдПрдХ्рдЯ рдСрдл рдпूрдиिрдпрди 1707 рдИрд╕्рд╡ी рдоें рд╣ुрдЖ рдЬिрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдпूрдиाрдЗрдЯेрдб рдХिंрдЧрдбрдо рдСрдл рдЧ्рд░ेрдЯ рдм्рд░िрдЯेрди рдХा рдЧрдарди рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕ी рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╕्рдХॉрдЯрд▓ैंрдб рдкрд░ рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдХा рдк्рд░рднुрдд्рд╡ рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ो рдЧрдпा।
рек. рд╕्рдХॉрдЯрд▓ैंрдб рдоें рдм्рд░िрддाрдиी рдкрд╣рдЪाрди рдХा рд╡िрдХाрд╕ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдпрд╣ां рдХी рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╡ рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рдХो рдпोрдЬрдиाрдмрдж्рдз рддрд░ीрдХे рд╕े рдирд╖्рдЯ рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЬैрд╕े рд╕्рдХॉрдЯिрд╢ рд╣ाрдЗрд▓ैंрдб рдХे рд╡ाрд╕िрдпों рдХो рдЙрдирдХी рдЧैрд▓िрдХ рднाрд╖ा рдмोрд▓рдиे рдФрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдкोрд╢ाрдХ рдкрд╣рдирдиे рд╕े рд░ोрдХा рдЧрдпा। рдЗрд╕ рдХाрд░рдг рдордЬрдмूрд░ рд╣ोрдХрд░ рд▓ोрдЧों рдХो рдЕрдкрдиा рджेрд╢ рдЫोрдб़рдХрд░ рдЕрди्рдп рдЬрдЧрд╣ों рдкрд░ рдЬाрдиा рдкрдб़ा।
рел. рдЖрдпрд░рд▓ैंрдб рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рдзाрд░्рдоिрдХ рдорддрднेрдж рдХो рд╣рдеिрдпाрд░ рдмрдиाрдпा। рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рдк्рд░ोрдЯेрд╕्рдЯेंрдЯों рдХी рдорджрдж рдХрд░рдХे рдХैрдеोрд▓िрдХों рдХो рджрдмाрдпा рддाрдХि рдЙрдирдХा рдк्рд░рднुрдд्рд╡ рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ो рдЬाрдП।
рем. 1798 рдИ. рдоें рд╡ॉрд▓्рдл рдЯोрди рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдпूрдиाрдЗрдЯेрдб рдЖрдпрд░िрд╢рдоेрди рдХे рдиेрддृрдд्рд╡ рдоें рдЬो рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рд╣ुрдЖ рдЙрд╕े рджрдмा рджिрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рдЖрдпрд░рд▓ैंрдб рдХो рдпूрдиाрдЗрдЯेрдб рдХिंрдЧрдбрдо рдХा рднाрдЧ рдмрдиा рд▓िрдпा рдЧрдпा।
рен. рдм्рд░िрддाрдиी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рдХे рдЗрд╕рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдк्рд░рддीрдХों- рдпूрдиिрдпрди рдЬेंрдХ(рдм्рд░िрдЯेрди рдХा рдЭंрдбा) рдФрд░ рдЧॉрдб рд╕ेрд╡ рдЖрд╡рд░ рдиोрдмрд▓ рдХिंрдЧ (рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЧाрди)рдХो рд╕ंрдкूрд░्рдг рдпूрдиाрдЗрдЯेрдб рдХिंрдЧрдбрдо рдоें рдк्рд░рдЪाрд░िрдд рдк्рд░рд╕ाрд░िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा।
рдк्рд░рд╢्рди 5. рдмाрд▓्рдХрди рдк्рд░рджेрд╢ों рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрджी рддрдиाрд╡ рдХ्рдпों рдкрдирдкा?
рдЙрдд्рддрд░- рдиिрдо्рди рдХाрд░рдгों рд╕े рдмाрд▓्рдХрди рдк्рд░рджेрд╢ों рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрджी рддрдиाрд╡ рдкрдирдкा- 1871 рдИрд╕्рд╡ी рдХे рдмाрдж рдмाрд▓्рдХрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрдж рдХा рдЙрджрдп рд╣ुрдЖ।
рез. рдмाрд▓्рдХрди рдк्рд░рджेрд╢ों рдХी рдЕрдкрдиी рднौрдЧोрд▓िрдХ рд╡ рдЬाрддीрдп рднिрди्рдирддा рдеी। рдпрд╣ां рдЕрдиेрдХ рдЬाрддीрдп рд╕рдоूрд╣ рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рддे рдеे।
реи. рдмाрд▓्рдХрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдкрд░ рдУрдЯोрдорди рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХा рдЖрдзिрдкрдд्рдп рдеा рдЬрдмрдХि рдЗрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЖрдзुрдиिрдХ рдпूрдиाрди, рд░ोрдоाрдиिрдпा, рдмुрд▓्рдЧाрд░िрдпा, рдЕрд▓्рдмेрд░िрдпा, рдоेрд╕िрдбोрдиिрдпा, рдХ्рд░ोрдПрд╢िрдпा, bosnia-herzegovina, рд╕्рд▓ोрд╡ेрдиिрдпा, рд╕рд░्рдмिрдпा, рдоोंрдЯेрдиीрдЧ्рд░ो рдЖрджि рджेрд╢ рдеे рдЬрд╣ां рдкрд░ рд╕्рд▓ाрд╡ рднाрд╖ा рдмोрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рд▓ोрдЧ рд░рд╣рддे рдеे рдпрд╣ рд╕рднी рддुрд░्рдХो рд╕े рднिрди्рди рдеे।
рей. рддुрд░्рдХों рдФрд░ рдЗрди рдИрд╕ाрдИ рдкрд░ рдЬाрддिрдпों рдХे рдмीрдЪ рдорддрднेрджों рдХे рдХाрд░рдг рдпрд╣ां рдкрд░ рд╣ाрд▓ाрдд рднрдпंрдХрд░ рд╣ो рдЧрдП। рд╕्рд▓ाрд╡-рдмाрд▓्рдХрди рдХे рдЬाрддीрдп рд╕рдоूрд╣ рднी рдЙрджाрд░рд╡ाрджी рдФрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрджी рд╡िрдЪाрд░ों рд╕े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ोрдХрд░ рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХी рдоांрдЧ рдХрд░рдиे рд▓рдЧे।
рек. рд╡े рд╕рднी рдЕрдкрдиे рд▓िрдП рдЬ्рдпाрджा рд╕े рдЬ्рдпाрджा рдЗрд▓ाрдХा рд╣рдеिрдпाрдиा рдЪाрд╣рддे рдеे। рдЗрд╕ рдХाрд░рдг рдЗрди рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рдЖрдкрд╕ी рдк्рд░рддिрд╕्рдкрд░्рдзा рдФрд░ рд╣рдеिрдпाрд░ों рдХी рд╣ोрдб़ рд▓рдЧ рдЧрдИ рдЬिрд╕рдиे рд╕्рдеिрддि рдХो рдФрд░ рдЧंрднीрд░ рдмрдиा рджिрдпा।
рел. рдпूрд░ोрдкीрдп рджेрд╢ (рд░ूрд╕, рдЬрд░्рдордиी, рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб, рдСрд╕्рдЯ्рд░िрдпा, рд╣ंрдЧрд░ी) рднी рдЗрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдкрд░ рдЕрдкрдиा рдиिрдпंрдд्рд░рдг рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддे рдеे рддाрдХि рдХाрд▓ा рд╕ाрдЧрд░ рд╕े рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рд╡्рдпाрдкाрд░ рдФрд░ рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдоाрд░्рдЧ рдкрд░ рдЙрдирдХा рдиिрдпंрдд्рд░рдг рд╣ो। рдпाрдиी рдпрд╣ рд╢рдХ्рддिрдпां рдмाрд▓्рдХрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдкрд░ рдЕрди्рдп рд╢рдХ्рддिрдпों рдХी рдкрдХрдб़ рдХो рдХрдордЬोрд░ рдХрд░рдХे рдЕрдкрдиा рдк्рд░рднाрд╡ рдмрдв़ाрдиा рдЪाрд╣рддी рдеी।
рем. рдмाрд▓्рдХрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рдЬрд▓ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдкрд░ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдХрд░рдХे рдЗрди्рд╣ोंрдиे рдпूрд░ोрдк рдоें рдиौрд╕ैрдиिрдХ рдк्рд░рднुрдд्рд╡ рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиे рдХी рднी рдпोрдЬрдиा рдмрдиाрдИ।
рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдХाрд░рдгों рд╕े рдЗрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдпूрд░ोрдкीрдп рджेрд╢ों рдФрд░ рдЗрди рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рдЖрдкрд╕ рдоें рдХрдИ рдпुрдж्рдз рд╣ुрдП, рдЬिрд╕рдХा рдЕंрддिрдо рдкрд░िрдгाрдо рдк्рд░рдердо рд╡िрд╢्рд╡ рдпुрдж्рдз рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕ाрдордиे рдЖрдпा।

рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдХाрд░्рдп
рдк्рд░рд╢्рди 1. рдпूрд░ोрдк рд╕े рдмाрд╣рд░ рдХे рджेрд╢ों рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрджी рдк्рд░рддीрдХों рдХे рдмाрд░े рдоें рдЬाрдирдХाрд░िрдпां рдЗрдХрдЯ्рдаा рдХрд░ें। рдПрдХ рдпा рджो рджेрд╢ों рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдРрд╕ी рддрд╕्рд╡ीрд░ें, рдкोрд╕्рдЯрд░ рдФрд░ рд╕ंрдЧीрдд рдЗрдХрдЯ्рдаा рдХрд░ें рдЬो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрдж рдХे рдк्рд░рддीрдХ рдеे। рд╡े рдпूрд░ोрдк рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрдж рдХे рдк्рд░рддीрдХों рд╕े рднिрди्рди рдХैрд╕े рд╣ैं? 
рдЙрдд्рддрд░- рдпрд╣ рд╕рднी рдЪिрдд्рд░ рднाрд░рдд рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЖंрджोрд▓рди рдХे рджौрд░ाрди рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдк्рд░рддीрдХ рдеे।
рез. рдЪिрдд्рд░ 1 рдоें рдмाрд▓ рдЧंрдЧाрдзрд░ рддिрд▓рдХ рдХो рд╡िрднिрди्рди рдзрд░्рдоों рдХे рдкрд╡िрдд्рд░ рд╕्рдеाрдиों рдХे рдордз्рдп рдЦрдб़ा рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рддिрд▓рдХ рдПрдХрддा рдХे рдк्рд░рддीрдХों рд╕े рдЧिрд░े рд╣ुрдП। рдЪिрдд्рд░ рдХे рдЪाрд░ों рдФрд░ рд╡िрднिрди्рди рдзрд░्рдоों рдХे рдкрд╡िрдд्рд░ рд╕्рдеाрди (рдоंрджिрд░, рдЪрд░्рдЪ, рдорд╕्рдЬिрдж) рдЪिрдд्рд░िрдд рдХिрдП рдЧрдП рд╣ैं। рдпाрдиी рдзाрд░्рдоिрдХ рдПрдХрддा рдпा рдЬुрдб़ाрд╡ рдХो рджрд░्рд╢ाрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдиा рдХि рдЕрд▓рдЧ рдЕрд▓рдЧ рдХिрдпा рдЧрдпा। 
реи. рдЪिрдд्рд░ 2 рдоें рднाрд░рдд рдоाрддा рд╢िрдХ्рд╖ा, рднोрдЬрди рдФрд░ рдХрдкрдб़े рджे рд░рд╣ी рд╣ै। рдПрдХ рд╣ाрде рдоें рдоाрд▓ा рдЙрд╕рдХे рд╕рди्рдпाрд╕ी рдЧुрдг рдХो рд░ेрдЦांрдХिрдд рдХрд░рддी рд╣ैं। рдЬрд░्рдоेрдиिрдХा рдХी рддрд░рд╣ рдХेрд╡рд▓ рд╡ीрд░рддा рдХे рдк्рд░рддीрдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЪिрдд्рд░ рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।
рей. рдЪिрдд्рд░ 3 рдоें рдиेрд╣рд░ू рдЬी рдХो рднाрд░рдд рдоाрддा рд╡ рднाрд░рдд рдХे рдирдХ्рд╢े рдХो рд╣ृрджрдп рдХे рдкाрд╕ рд░рдЦे рджिрдЦाрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдпрд╣ рдЗрд╕ рдмाрдд рдХा рдк्рд░рддीрдХ рд╣ै рдХि рдЗрди рдк्рд░рддीрдХों рдж्рд╡ाрд░ा рд▓ोрдЧों рдХी рднाрд╡рдиाрдУं рдХो рдЬाрдЧृрдд рдХрд░рдиे рдХे рд╕ाрде рдЙрди्рд╣ें рд╣ृрджрдп рд╕े рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рджिрдЦाрдпा рдЧрдпा рд╣ै рддाрдХि рд╡े рдоां рдХे рд▓िрдП рд╣рд░ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдмрд▓िрджाрди рдХे рд▓िрдП рднी рддैрдпाрд░ рд╣ो рдЬाрдП।
рек. рдЪिрдд्рд░ 1 рдФрд░ рдЪिрдд्рд░ 3 рдоें рд░ूрдкрдХो рдХी рдмрдЬाрдПं рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рдиेрддाрдУं рдХो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдк्рд░рддीрдХों рд╕े рдЬोрдб़ा рдЧрдпा рд╣ै рддाрдХि рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рд▓ोрдЧ рдЙрдирдХी рдУрд░ рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рд╣ो рддрдеा рдЙрдирдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрдж рдХी рднाрд╡рдиा рдЬрдЧे, рдЖрдо рдЬрдирддा рдЗрди्рд╣ें рдЕрдкрдиा рдЖрджрд░्рд╢ рдоाрдирддी рдеी।
рел. рдЪिрдд्рд░ 4 рдоें рднाрд░рдд рдоाрддा рдХो рд▓рдХ्рд╖्рдоी, рд╕рд░рд╕्рд╡рддी рдФрд░ рджुрд░्рдЧा рдХे рд░ूрдк рдоें рджрд░्рд╢ाрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЬिрд╕рдХे рд╣ाрдеों рдоें рдд्рд░िрд╢ूрд▓ рд╣ै рдФрд░ рд╡рд╣ рд╣ाрдеी рд╡рд╣ рд╢ेрд░ рдХे рдмीрдЪ рдЦрдб़ी рд╣ै। рдпрд╣ рджोрдиों рд╣ी рд╢рдХ्рддि рдФрд░ рд╕рдд्рддा рдХे рдк्рд░рддीрдХ рд╣ैं। рдпрд╣ рдЪिрдд्рд░ рднी рдпूрд░ोрдкीрдп рдк्рд░рддीрдХों рд╕े рднिрди्рди рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕рдоें рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХрддा рдХे рдЧुрдг рдХो рдЖрдзाрд░ рдмрдиाрдХрд░ рд╡िрдЬрдп рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХी рдЖрдХांрдХ्рд╖ा рдХी рдЧрдИ рд╣ै।
Bal Gangadhar Tilak
рдЪिрдд्рд░ 1. рдмाрд▓ рдЧंрдЧाрдзрд░ рддिрд▓рдХ
       

Bharat Mata
 рдЪिрдд्рд░ 2. рднाрд░рдд рдоाрддा


Pandit Jawaharlal Nehru
рдЪिрдд्рд░ 3. рдкंрдбिрдд рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू 


 
Indian Mother
рдЪिрдд्рд░ 4. рднाрд░рдд рдоाрддा



0 Response to "Ncert Class 10 history chapter 1 questions and answers in hindi"

рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें

If you have any doubts. Please tell me know.

ARTICLE ADVERTISING 1

ARTICLE ADVERTISING 2

ADVERTISING UNDER THE ARTICLE